Jana Danilovic: βγαίνοντας έξω από την ζώνη της προσωπικής μας ασφάλειας
Είναι εντυπωσιακό πως μια ιστορία μπορεί να εμπνεύσει τέτοια διαφορετικότητα! Δημιουργοί από τον χώρο των οπτικών τεχνών τίμησαν με την συμμετοχή τους το ΣΦΥΡΙΓΜΑ, σε μια προσπάθεια που στόχο έχει την παρουσίαση μιας transmedia εμπειρίας στο κοινό, ασυνήθιστη για την Ελληνική εικονοπλαστική σκηνή. Και αυτό διότι δεν βλέπουμε ένα οπτικό έργο σαν μια εμπειρία που "σβήνει" μετά την θέασή του, αλλά σαν ένα γεγονός, μια πράξη που μπορεί να δώσει το έναυσμα για καλλιτεχνικό διάλογο και ουσιαστική κουβέντα. Έτσι νιώθουμε πως θα έπρεπε να λειτουργούν οι τέχνες τις εικόνας!
Σε αυτό το άρθρο η εικαστικός Jana Danilovic, από την Σερβία, μοιράζεται μαζί μας σκέψεις και εντυπώσεις μέσα από την συμμετοχή της στην δημιουργική διαδικασία του "σφυρίγματος" και τα έργα που δημιούργησε για τον σκοπό αυτό.
Γιατί αποφάσισες να συμμετάσχεις στο πρότζεκτ?
Ψάχνοντας κάτι τελείως άσχετο στο ιντερνέτ, έπεσα πάνω στο ανοιχτό κάλεσμα για συμμέτοχη. Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς το γεγονός πως θα είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με καλλιτέχνες πέρα από τον χώρο του street art, στον οποίο ανήκω. Η ιδέα του να δημιουργήσω κάτι το οποίο, με τον ένα ή άλλο τρόπο, θα σχετίζεται με το έργο κάποιου αλλού, χρησιμοποιώντας ένα διαφορετικό μέσο από αυτό που συνηθίζω να δουλεύω, ήταν κάτι που μου φάνηκε ιδιαίτερα διασκεδαστικό και παράλληλα μια πρόκληση.
Τι σε ιντρίγκαρε?
Κατά κάποιο τρόπο, καθώς περνούσε ο καιρός, το θέμα με ιντρίγκαρε σε πολλά επίπεδα. Αρχικά ήταν η ατμόσφαιρα. Μου άρεσε πολύ το τρέιλερ και έτσι άρχισα να σκέφτομαι ιδέες για το πως θα μπορούσα να "πιάσω" την ατμόσφαιρα του έργου σε μια και μονό εικόνα. Όταν κατάλαβα όμως πως τα συνηθισμένα τρικ που χρησιμοποιώ στη δουλεία μου δεν θα είχαν αποτέλεσμα στο 'Σφύριγμα", τότε ήταν που η αναζήτηση της σωστής διαδικασίας και μέσου θα ήταν ένα ακόμη στοιχειό που θα με ιντρίγκαρε ιδιαιτέρως.
Πως δούλεψες την ιδέα μέσα στο κεφάλι σου?
Την στιγμή που συνειδητοποίησα πως δεν είχα ιδέα για το πως και από που να ξεκινήσω, τότε ήταν που πραγματικά άρχισα να παίζω και να απολαμβάνω αυτό το παιχνίδι! Σαν καλλιτέχνης του δρόμου, αναλώνω πολύ χρόνο έξω τα βράδια. Αυτό μου δίνει την ευκαιρία να δω και να ακούσω την πόλη όταν αυτή ηρεμεί. Χρησιμοποίησα λοιπόν αυτή μου την ιδιότητα ώστε να ανακαλύψω την ατμόσφαιρα που αναζητούσα. Κάποια κομμάτια της πόλης είναι ήσυχα και ειρηνικά την νύχτα, σου δημιουργούν μια αίσθηση ασφάλειας, ευχάριστη θα έλεγα. Αλλά κομμάτια όμως, χωρίς κάποια προφανή απειλή στον ορίζοντα, έχουν μια τρομακτική αίσθηση η οποία μου δημιουργούσε ρίγος! Αυτή ακριβώς την τρομακτική αίσθηση θεώρησα πως έπρεπε να εντάξω στο έργο μου. Έτσι έκτος από την εμπειρία του να περπατώ νύχτα στο δρόμο, δημιούργησα μια συλλογή από φωτογραφίες. Σκιές, τοίχους, υφές του δρόμου, οτιδήποτε μου έδινε έμπνευση και ιδέες. Ένα επίσης σημαντικό στοιχειό αυτής της ατμόσφαιρας είναι και ο "ήχος", όπως διαπίστωσα στους νυχτερινούς μου περιπάτους. Αυτό που ανακάλυψα είναι πως όταν έρχεται το αίσθημα του τρόμου, ο ήχος της καρδιά είναι αυτός που παίζει τον ρολό του soundtrack! Από εκείνη την στιγμή και μετά, η σχεδίαση και το κολάζ ήταν εύκολα. Παρόλο που η αρχική μου ιδέα ήταν να δημιουργήσω κάτι σε δημόσιο χώρο και μετά να το φωτογραφίσω σαν τελικό έργο, τελικά αποφάσισα να δημιουργήσω το έργο στο στούντιο. Δημιούργησα ένα κολάζ από σχεδία τα οποία μοίρασα σε διαφορά μέρη στην πόλη και στην συνεχεία τα φωτογράφισα. Πρόσθεσα σε αυτά δε και φωτογραφίες από το υλικό που προέκυψε κατά την διάρκεια των περιπάτων μου το βραδύ. Η όλη διαδικασία ήταν για εμένα ιδιαίτερα διασκεδαστική γιατί με έβγαλε από την "ζώνη ασφάλειας" μου και από αυτό που εγώ θεωρώ περπατημένη.
Καλλιτεχνικό στυλ, επιρροές?
Θα ήταν δίκαιο να πούμε πως στο έργο που δημιούργησα για το "Σφύριγμα", το στυλ και η τεχνική ήταν το κλασσικό σχέδιο επεξεργασμένο στην συνεχεία ψηφιακά ως ένα βαθμό. Αυτό που προσωπικά βρίσκω ενδιαφέρον στις οπτικές τέχνες αλλά και επικοινωνία, είναι η έκφραση του ρυθμού και της επανάληψης. Το έργο μου δεν αποτελεί εξαίρεση αυτού. Υπήρξαν πράγματα που ξεπηδούσαν στο κεφάλι μου όταν σκεφτόμουν την μέθοδο αυτού του πειράματος. Κάποια φάνταζαν τελείως αταίριαστα αλλά με κάποιο τρόπο τελικά όλα ταίριαζαν μεταξύ τους και μου έδωσαν την έμπνευση που ζητούσα. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν τα έργα Mystery and Melancholy of a Street του Giorgio de Chirico καθώς και το τραγούδι Belgrade is Asleep ενός συγκροτήματος της δεκαετίας του 80, της τότε Γιουγκοσλαβίας με το όνομα U Skripcu.
Πιστεύεις στις δεισιδαιμονίες?
Αρχικά έγραψα "όχι". Μετά σκέφτηκα λίγο και συνειδητοποίησα ότι αυτό δεν είναι πλήρως αληθές. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου προληπτικό με την γενική έννοια. Δεν έχω κανένα θέμα με τις μαύρες γάτες, δεν ακόλουθο θρησκευτικές ρουτίνες, δεν θα φορούσα το κόκκινο κορδονάκι στο χέρι μου ούτε εάν κάποιος με απειλούσε με θάνατο! Παράλυτα, πιάνω κάποιες φορές τον εαυτό μου να αρέσκεται να κάνει κάποια πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Έτσι ώστε όλα να πάνε καλά. Ή πολλές φορές βλέπω σημάδια ή έχω μια αίσθηση για κάτι. Φαντάζομαι πως αυτό με κάνει υποκρίτρια, αλλά όταν το αναλύω, σκέφτομαι πως όλες οι δεισιδαιμονίες βασίζονται στον φόβο του να μην έχεις τον έλεγχο του αποτελέσματος γεγονότων της ζωής σου. Όσο πιο ανασφαλής νιώθεις, τόσο πιο επιρρεπής είσαι στην δεισιδαιμονία, μάλλον.
Τι θα ήθελες να επικοινωνήσεις με το έργο σου στο κοινό?
Σε ένα επίπεδο, τα σύμβολα που χρησιμοποίησα είναι παγκόσμια και μπορούν να διαβαστούν εύκολα. Από την άλλη, ο θεατής θα πρέπει να τα μεταφράσει σύμφωνα με την δίκη του εμπειρία. Τι θα έκανε αυτός σε μια τέτοια κατάσταση? Πως θα ένιωθε? Ποιες οι προσωπικές του αντιδράσεις? Ποιος ξέρει, ίσως είμαστε ένα βήμα πριν την δημιουργία μιας νέας δεισιδαιμονίας. Μια που θα δημιουργηθεί σε συνθήκες εργαστηριακού πειράματος (γέλια).
Ποια η γνώμη σου για την ιδέα της διήγησης μιας ιστορίας μέσα από ένα συλλογικό έργο?
Νομίζω πως είναι εξαιρετική. Και αυτό γιατί κάνεις από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες δεν γνωρίζει τι θα δημιουργήσει ο άλλος ή το πως το κοινό θα "διαβάσει" το συνολικό έργο! Νομίζω πως αυτό είναι που κάνει το "Σφύριγμα" τόσο πολύτιμο. Διαφορετικότητα πιθανοτήτων προσέγγισης ενός κοινού θέματος. Δημιουργία απροσδόκητων πραγμάτων που φέρνουν κοντά αμέτρητες ιδέες και επιρροές.
Γιατί κάποιος να υποστηρίξει την προσπάθεια, γιατί να έρθει στην έκθεση?
Αυτό που κάνει τις μοντέρνες μορφές τέχνης τόσο ενδιαφέρουσες, είναι το γεγονός πως μονό όταν το έργο έχει "διαβαστεί" από το κοινό παίρνει πλέον την τελική του μορφή. Επίσης δεδομένου ότι μιλάμε για μια συλλογική έκθεση που στηρίζεται πάνω σε μια και μοναδική ιστορία είναι κάτι που προσφέρει γόνιμο έδαφος για προσωπικές "ερμηνείες" αλλά και επαναπροσδιορισμό του τι είναι καλό και τι κακό. Αυτές οι δυο διαδικασίες εγγυώνται ότι η έκθεση θα είναι μια εκπληκτική εμπειρία για όλους!
Όλα τα έργα που δημιούργησε η Jana, για το WHISTLE project, θα είναι διαθέσιμα στο κοινό κατά την διάρκεια της transmedia έκθεσης.
Η Jana Danilović (1989) είναι μια καλλιτέχνις του δρόμου (street artist / muralist). Είναι απόφοιτος της σχόλης Εφαρμοσμένων Τεχνών του πανεπιστήμιου του Βελιγραδίου και κατέχει τίτλο διδακτορικού. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε δώδεκα προσωπικές εκθέσεις και περίπου πενήντα συλλογικές σε όλο τον κόσμο. Αγάπα να πειραματίζεται με διαφορετικά ειδή μορφών τέχνης, από κλασσική ζωγραφική μέχρι τοιχογραφίες (murals). Από το 2013 έχει δημιουργήσει τοιχογραφίες και παρεμβατικά έργα "δρόμου" σε Σερβία, Κροατία, Βοσνία, Ελλάδα και Μαυροβούνιο. Είναι μέλος της ομάδας Street Smart Belgrade, η οποία προάγει έργα και παράγωγες street art. Περιστασιακά αρθρογραφεί σε θέματα σχετικά με το γκράφιτι και τον ρολό της ζωγραφικής σε δημοσίους χώρους. Υποστηρίζει πως οι τοίχοι του κόσμου μιλούν αληθινά για την ιστορία της κοινωνίας μας, περισσότερο από οποιαδήποτε εφημερίδα.